اگر در یک فرد سالم ستون مهره‌ها را از جلو یا از پشت سر نگاه کنیم به صورت یک خط عمودی مستقیم دیده
میشود، و وقتی این خط حالت خمیده پیدا میکند و قوس بر می دارد، به آن اسکولیوز یا اسکولیوزیس
میگویند.اسکولیوز به معنای انحراف جانبی ستون فقرات است.
بوجود آمدن اسکولیوز یک روند تدریجی دارد و عموماً در خانم ها شایع تر از آقایان می باشد و معمولاً
درست
قبل یا در خلال بلوغ مورد توجه قرار می گیرد و گر چه کودکان کم سن نیز می توانند درچار اسکولیوز
شوند،
اما شایعترین حالت درگیری نوجوانان در سنین ده سالگی یا حتی کمترمی باشد.
اوایل دورۀ نوجوانی زمان مناسب برای معاینه ستون فقرات از نظر اسکولیوز می باشد. زیرا اسکولیوز
معمولا
در سنین رشد یعنی بین 10 تا 15 سال رخ می‌دهد.
گرچه عموماً اسکولیوز تهدیدکننده حیات نیست، اما میتواند شرایط ناراحت کننده‌ای در زندگی فرد ایجاد
کند و در صورتی که اسکولیوز در زمان جوانی درمان نشود، می تواند در بزرگسالی پیشرفت کند؛ بنابراین
در
هر مرحله ای هم که باشد، تشخیص و درمان سریع آن میتواند از بروز مشکلات دیگر جلوگیری کند.
این بیماری در بعضی از خانواده ها شایعتر از سایرین است ، اما هنوز ژنی بعنوان مقصر اصلی در این
تفاوت
شیوع شناسائی نشده است . اسکولیوز شیر خوارگی ( بین سنین نوزادی تا سه سالگی ) در پسر ها شایعتر است
.
در حالیکه اسکولیوز نوجوانان همان نوع ایدیوپاتیک در دخترها بیشتر دیده می شود .
ریسک فاکتورهائی که با شیوع بالاتر این بیماری همراهند عبارتند از : جنس مونث ، سنین پائینتر ،
زاویه و
میزان اسکولیوز ( هر چه بیشتر باشد ، احتمال پیشرفت آن بیشتر خواهد بود) .
محل اسکولیوز نیز اهمیت دارد. احتمال پبشرفت در مواردی که در قسمت های بالاتر ستون فقرات واقعند
بیشتر
از موارد یست که در قسمت های تحتانی تر واقعند .
در اغلب موارد علت اسکولیوز نامعلوم و منشاً ناشناخته است که اصطلاحاً اسکولیوز ایدیوپاتیک نامیده می شود . این فرم بیش از هشتاد درصد موارد را بخود اختصاص می دهد. اما اسکولیوز به دو گروه مشخص تقسیم میشود.
عارضه‌ای است که بصورت مادرزاد درحال شکل‌گیری ستون فقرات رخ می‌دهد و باعث انحنای غیرطبیعی آن میشود و فرد به هنگام تولد، دارای ناهنجاری مهره ای بوده و ستون فقرات وی انحراف جانبی دارد. در این حالت ممکن است؛ مهمره ها درست کار نکنند یا به درستی تقسیم بندی نشوند. عموماً پزشکان این نوع اسکولیوز را بعد از تولد شناسایی میکنند اما ممکن است تا نوجوانی، تشخیص داده نشود.
به این نوع "اسکولیوز عصبی-عضلانی" نیز گفته میشود. در این اسکولیوز انحنای غیرطبیعی ستنون فقرات ناشی از اشکال در کنترل عضلات یا ضعف عضلات ناشی از بیماری‌هایی مانند فلج مغزی یا تحلیل‌رفتگی‌های ارثی عضلانی (دیستروفی عضلانی) است. در این موارد عضلات نمی‌توانند ستون فقرات را در وضعیت طبیعی نگهدارند. گاهی پزشکان نوع اکتسابی اسکولیوز را به دو گروه ساختاری و غیر ساختاری نیز تقسیم میکنند. اسکولیوز ساختاری: در این نوع، انحراف ستون فقرات سخت و غیر قابل برگشت است. اغلب اسکولیوز، ساختاری بوده و به دلیل تغییرات دائمی در استخوان بندی و اسکلت بدن به وجود می‌آید. اسکولیوز غیر ساختاری: در این نوع از بیماری، ستون فقرات به طور طبیعی کار میکند اما انحنا وجود دارد. دلایل این موضوع میتواند موارد زیر باشد:
همچنین علل دیگری که در بروز بیماری اسکولیوز نقش دارند عبارتند از:
علاوه بر طبقه بندی اسکولیوز به نسبت علل بوجود آمدن آن، این بیماری را میتوان از نظر وخامت خمیدگی آن نیز بررسی کرد.
اسکولیوز خفیف معمولاً نوعی از اسکولیوز است که میزان انحراف ستون فقرات و زاویه آن 20 درجه یا کمتر باشد. این نوع اسکولیوز باعث میشود بیمار نتواند به طور کامل از توانایی‌های جسمی خود استفاده کند و معمولاً حالت اندامی نامناسب دارد. این تغییرات ناخوشایند که جنبۀ نازیبایی نیز دارد، بیمار را از نظر روحی و عاطفی دچار مشکل میکند. اسکولیوز خفیف به ندرت ایجاد درد و ناراحتی‌های دیگر می کند، ولی خطر پیشرفت اسکولیوز خفیف بیش از انواع دیگر این بیماری است. اگر انحراف زیر 20 درجه باشد خطر پیشرفت تا 22٪ است. هنگامی که اسکولیوز از 20 درجه عبور می کند، خطر پیشرفت بیشتر از سه برابر میشود و به 68 درصد می رسد و اگر اسکولیوز خفیف نادیده گرفته شوند می توانند به مرور زمان باعث فرسایش مفصل‌ها و گرفتگی عضله‌ها گردد.
منحنی اسکولیوز 26 درجه تا 40 درجه است. اسکولیوز معتدل دارای احتمال 68٪ پیشرفت است. ممکن است با درد همراه باشد. چرخش ستون فقرات در اسکولیوز متوسط معمولاً با توجه به اندام فرد مشخص میشود. دنده‌ها و کتف، به ویژه هنگام خم شدن به جلو کاملاً مشخص است و شانه‌ها در یک سطح قرار ندارد. ممکن است درد در ستون فقرات، بین کتفها و در پایه قفسه سینه، احساس شود. در این افراد سردرد نیز شایع است.
در اسکولیوز شدید در نوجوانان 40 تا 45 درجه و در بزرگسالان 50 تا 55 درجه است. این گونه اسکولیوز بخاطر زاویه شدیدی که دارد میتواند مشکلات جدی ریوی و قلبی ایجاد کند. بنابراین نباید در درمان اسکولیوز شدید سهل‌انگاری شود. در این افراد عموماً یک کتف و شانه بالاتر از دیگری است و قفسه سینه در یک طرف برجسته است. ممکن است پس از فعالیت بدنی، از جمله نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی احساس خستگی یا درد کند. بعلت نا همواری و نا میزانی بدن، نو جوان ممکن است دچار نا امیدی و افسردگی شود.
بر خلاف عقیده ی عمومی، اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات در اثر حالت بد بدن به وجود نمی آید؛ با این
حال،
ممکن است در اثر وضعیت بد بدن و یا ضعیف بودن ماهیچه های اطراف ستون فقرات، خمیدگی آن پیشرفت کند.
- در شروع بیماری اغلب اسکولیوز درد ندارد و می تواند تشخیص آن مشکل باشد.
- قرار نداشتن شانه ها یا دو سمت لگن در یک سطح مثلاً یک شانه بالاتر از شانه دیگر باشد.
- وجود داشتن یک حالت برجستگی یا کوهان در یک سمت ستون مهره در قسمت پشت.
- ضعف عضلات یک سمت ستون مهره که در معاینه بصورت تحلیل رفتن عضلات یک سمت ستون مهره خود را نشان می
دهد.
علایم و نشانه های فیزیکی در بچه های و نو جوانان، که والدین باید به آن ها توجه کنند عبارتند از :
تشخیص اسکولیوز براساس معاینه فیزیکی و رادیوگرافی ستون فقرات انجام میشود.
در موارد خفیف و متوسط، اسکولیوز زمانی قابل مشاهده است که فرد به سمت جلو خم شود و خمیدگی در مفصل کمر
قابل مشاهده است وقتی پزشک عارضه انحنای ستون فقرات را تشخیص داد شما را به یک متخصص برای معاینه و
درمان بیشترمعرفی می کند.
انجام عکس بردای بوسیله اشعه ایکس از ستون فقرات برای ارزیابی میزان زاویه انحنا وخمیدگی به کاربرده می
شود. این تست میتواند میزان شدت درجه انحراف را نشان دهد در بعضی از موارد هم انجام تست های عکس برداری
دیگری مانند آم آر آی و سی تی اسکن ضروری است.
بسیاری از موارد اسکولیوز خفیف بوده و درمان چندانی جز درمان فیزیکی به‌منظور تقویت عضلات پشت
و اصلاح وضعیت فیزیکی ظاهری بدن نیاز ندارند.
در مورد کودکانی که به درمان بیشتری نیازمندند معمولاً استفاده از بریس طبی توصیه میشود.
در مورد بزرگسالان نیازمند درمان، ورزش‌هایی به‌منظور تقویت عضلات پشت توصیه می‌گردد. از آنجا
که در بزرگسالان رشد ستون فقرات متوقف شده است، استفاده از بریس پشت مؤثر نیست. جراحی برای
اصلاح تغییر شکل (تنها در موارد شدید) توصیه می‌گردد. اگر طول دوپا نابرابر باشد، کفش مخصوص برای
پای کوتاهتر ممکن است تجویز شود.
تشخیص و درمان به موقع اسکولیوز در دوره کودکی به جلوگیری از وخیم شدن و تغیر حالت زیاد در آینده کمک
میکند.
پزشک کایروپرکتیک در حفظ و بهبود سلامتی ستون فقرات شما مهارت دارد. تکنیک های خاص کایروپرکتیک می تواند
به کاهش و توقف سرعت فرایند اسکولیوز کمک کند. تنظیمات ستون فقرات در درمان کایروپرکتیک بصورت دستی و
استفاده از دستگاه های جدید درمانی انجام میشود واین درمان بمنضور کاهش میزان فشار بر روی مفاصل مختلف
ستون فقرات است. تکرار این تنظیمات به همراستایی ستون فقرات، بهبود دامنه حرکت مهره ها، کاهش درد و خشکی
مفاصل کمک بسیاری می کند.
درمان قطعی بیماری مستلزم همكاری صمیمانه بیمار با پزشک معالج است. تغییر عادت در طرز نشستن غلط،
استفاده از قوزبند، نرمشهای خاص جهت رفع ضعف عضلات ستون فقرات كه می تواند عامل ایجاد كننده باشد، بخشی
از درمانها است.
در مواردی كه اسکولیوز آنچنان پیشرفت كرده باشد كه باعث بروز علائم حسی و حركتی در اندامها، اشكالات
تنفسی و یا تغییر شكل شدید ستون فقرات باشد ممكن است جراحی در درمان كمك كننده باشد.
در مواردی كه علت ، وضعیت غلط در نشستن و یا ضعف عضلات باشد، اصلاح نشستن و برخاستن و تقویت عضلات ستون
مهره ها به وسیله انجام نرمشهای سبك كمك كننده است.
طرز صحیح نشستن روی صندلی، رانندگی، خوابیدن، راه رفتن كمك كننده است. اما رعایت نكات بهداشتی، درمانی
براساس علل بیشمار آن متفاوت می باشد. ممكن است در اثر بی مبالاتی و نادیده گرفتن دستورات پزشك در انجام
ورزشهای مخصوص، استفاده نامناسب از قوزبندها بیماری عود یا پیشرفت نماید.
بی علاقگی نوجوانان و دانش آموزان به نرمش و ورزش و وضعیت بد قرارگیری آنها هنگام نشستن پشت نیمكت های
مدرسه بخصوص هنگام مطالعه می تواند از علل تشدید این بیماری باشد.
برنامه بازآموزی عصبی-عضلانی بخش عمده ای از برنامه درمانی کایروپراکتیک است این برنامه کمک می کند تا
بیماران مبتلا به اسکولیوز حتی شدید یا متوسط، حافظه جدید عضلانی را ایجاد کرده و انحنای آن را بطور
دائمی کاهش دهند. هدف این برنامه درمانی عبارت است از:
با مشاهده اولین علائم اسکولیوز بالاخص در کودکان و نو جوانان، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، تا از بروز مشکلات جدّی تر جلوگیری شود.